หลายบริษัทในประเทศไทยกำลังเข็น “ธุรกิจเครื่องจำหน่ายของอัตโนมัติ” กันอยู่
เชื่อว่าหลายคนน่าจะรู้สึกเหมือนกันว่าหลายปีนี้เราเจอเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ (Vending Machine) ตามที่ต่างๆ มากขึ้น ซึ่งก็ไม่น่าแปลกใจเพราะมีหลายบริษัทกำลังสนใจตลาดนี้
ทั้งบริษัทที่อยู่ในวงการเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติมาหลายสิบปี อย่าง Sun Vending (ชื่อเดิมคือ Sun108) โดยเครือสหพัฒน์ก็กำลังวางตู้เพิ่มขึ้น และพึ่งประกาศ IPO ไปเมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา ตู้ Vending Plus โดย Sabuy Technoloygy แล้วยังมีตู้ใหม่ๆ จากบริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง CP เข้ามาแจมด้วย
เทคโนโลยีทำให้ธุรกิจเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติมากขึ้น
เทคโนโลยีด้านการชำระเงินทำให้ผู้คนซื้อสินค้าจากเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติได้สะดวกยิ่งขึ้น จากที่แต่เดิมเครื่องรับได้แต่เหรียญ ตอนนี้สามารถรับธนบัตร บัตรเครดิต หรือแม้แต่ E-Payment ชำระเงินผ่าน Application หรือตัดเงินผ่านสมาร์ทการ์ด ผู้บริโภคไม่ต้องมีเงินสดก็ซื้อของได้ และไม่ต้องกังวลอย่างเมื่อก่อนว่าใส่เหรียญ ใส่ธนบัตรไปแล้วเครื่องจะกินเงินไปโดยไม่ให้ของ ในช่วงที่มีโรคระบาดการซื้อสินค้าโดยไม่ต้องมีปฏิสัมพันธ์กับคนขายก็ดูจะเป็นทางเลือกที่น่าสนใจมากขึ้น
เทคโนโลยีการถนอมอาหารเองก็มีส่วนในการผลักดันธุรกิจเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ เพราะทำให้อาหารและเครื่องดื่มหลากหลายชนิดสามารถวางขายในเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติได้ ไม่จำกัดแค่บะหมี่สำเร็จรูป อาหารกล่องแช่เย็น แต่ขายได้แม้แต่ของสดแช่แข็ง ผัก ผลไม้ ไปจนถึงเนื้อสัตว์
(แม้แต่ผักสลัดก็ขายด้วยเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติได้ ภาพจาก www.worldwidevending-th.com)
นวัตกรรมทำให้บริษัทสามารถควบคุมการทำงานเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติออนไลน์ เช็กสต็อกสินค้าและตรวจสอบการทำงานของเครื่องได้แบบ Real-time โดยตัวเครื่องเองสามารถแจ้งเตือนให้บริษัททำการเติมสินค้าได้ทันทีที่มีสินค้าหมดหรือตัวเครื่องมีปัญหา การขายสินค้าจึงเป็นไปอย่างราบรื่นยิ่งขึ้น แล้วยังมีเทคโนโลยี AI คอยเก็บและประมวลผลข้อมูลพฤติกรรมผู้บริโภคทำให้บริษัทรู้ว่าผู้บริโภคในละแวกต่างๆ ต้องการสินค้าประเภทไหน รู้ลึกถึงขั้นว่าสินค้าขายดีในช่วงเวลาใดของวัน เพื่อจะได้ปรับเปลี่ยนสินค้าหรือรูปแบบของเครื่องให้เหมาะสม
(เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติที่มาพร้อมฟีเจอร์ต่างๆ)
ประโยชน์ของเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ
ข้อแรกที่เห็นได้ชัดเจนก็คือไม่ต้องใช้แรงงานคนในการขายสินค้า ในยุคที่ค่าแรงสูงขึ้น กระบวนการง่ายๆ อย่างรับเงินและจำหน่ายสินค้าก็ให้เป็นหน้าที่ของเครื่องจักรที่ไม่ต้องมีวันหยุดวันลาไป อีกข้อก็คือสามารถทำธุรกิจค้าปลีกได้โดยใช้พื้นที่น้อย การจะตั้งร้านสะดวกซื้อสักร้านต้องใช้พื้นที่ถึง 80-100 ตารางเมตร แต่เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติต้องการพื้นที่ไม่ถึง 5 ตารางเมตร หรือแทบจะไม่ต้องใช้พื้นที่เลยเพราะตั้งอยู่บนทางเดินสาธารณะ ช่วยประหยัดค่าเช่าที่และทำให้ธุรกิจมีตัวเลือกในการวางจุดจำหน่ายสินค้าในละแวกต่างๆ มากขึ้น
ธุรกิจสร้างรายได้จากเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติด้วยวิธีการดังต่อไปนี้:
- ขายสินค้าผ่านเครื่อง
- ขายและให้เช่าเครื่อง
- ให้เช่าพื้นที่โฆษณาบนตัวเครื่อง
- ขายแฟรนไชส์เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ
เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติยังเป็นอุปกรณ์หนึ่งในการทำ Survey ตลาดได้ด้วย โดยตั้งเครื่องไว้จำหน่ายสินค้าก่อน เพื่อสำรวจความต้องการของตลาดก่อนจะเปิดร้านค้าจำหน่ายสินค้าประเภทนั้นนั้น
สำหรับผู้ค้าขายทั่วไปสามารถใช้พื้นที่ที่ตัวเองมีให้เกิดประโยชน์ เพิ่มความหลากหลายของสินค้าในร้าน หรือตั้งเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติหน้าร้านของตัวเอง ทำให้ขายของบางอย่างได้ตลอด 24 ชั่วโมง
สำหรับผู้บริหารอาคาร เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติก็เป็นอุปกรณ์หนึ่งที่ให้ความสะดวกแก่พนักงาน ผู้เข้าใช้บริการ และแขกผู้มาเยือน อย่างที่มีการตั้งตู้ตามบริเวณที่ทำงาน โรงงาน ออฟฟิศ ค่ายทหาร และที่พักอาศัย อย่างคอนโด อพาร์ตเม้นต์ ทั้งยังเป็นช่องทางทำรายได้จากผู้สัญจรไปมา เช่น บริเวณรถไฟฟ้า ป้ายรถเมล์ หรือตามที่จอดรถ ซึ่งผู้คนแวะซื้อขณะกำลังเดินทาง ก็ยังซื้อของได้สะดวกแม้ในช่วงเวลาที่เร่งรีบ
จุดด้อยของเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ
เครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติที่ตั้งอยู่ในที่เปลี่ยว ต้องเสี่ยงกับปัญหาการโจรกรรม หากเปรียบเทียบเมืองที่มีลักษณะคล้ายกัน อย่างนิวยอร์กและโตเกียว จะเห็นได้ชัดว่าโตเกียวมีปริมาณเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติเยอะกว่ามาก เนื่องจากประเทศญี่ปุ่นอัตราการก่ออาชญากรรมต่ำ แทบไม่มีปัญหาเครื่องจำหน่ายสินค้าถูกทุบทำลาย หลากหลายธุรกิจจึงกล้าขายของผ่านเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ ซึ่งปัญหานี้ถูกป้องกันและแก้ไขได้บ้างจากการติดตั้งกล้องวงจรปิดหรือต่อสายแจ้งตำรวจอัตโนมัติกรณีเครื่องถูกงัดเปิดโดยพลการ
(เกมไพ่, ฟิล์ม และอื่น ๆ อีกสารพัดมีขายในเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติที่ประเทศญี่ปุ่น ภาพจาก thetravel.com)
ในด้านของธุรกิจ การผลิตและติดตั้งเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติสักเครื่องต้องลงทุนค่อนข้างสูง กว่าจะคืนทุนต้องใช้เวลาค่อนข้างนาน โดยทั่วไปคือเป็นปี ทั้งยังต้องแข่งกับร้านค้าในบริเวณโดยรอบ ซึ่งร้านอาจมีการจัดโปรโมชั่น ในบางครั้งผู้บริโภคที่ไม่มั่นใจในคุณภาพของอาหารและเครื่องดื่มในเครื่อง ก็จะเลือกเดินเข้าร้านค้าที่พวกเขาสามารถหยิบดูสินค้าได้เป็นชิ้น ๆ นี่ก็เป็นหน้าที่ของเจ้าของเครื่องต้องคอยตรวจสอบแล้วปรับกลยุทธ์การขายสินค้าตามให้ทัน
Contributor
Karn Triamsiriworakul
Learned about reasoning from the school of law but landed job in marketing field to work toward his interest in art and psychology.
